پـسـکوه پیرزهی

نخل وحشی "داز"

نخل وحشی یا در اصطلاح محلی داز درختچه ایست با

برگهای پنجه ای شکل که بصورت وحشی درکوهستانهای منطقه مکران

می روید.گاهی طول ان ممکن است به دونیم الی سه متر میرسد و

بعلت قرار گرفتن در منطقه گرم و خشک سازگاری خوبی با کم ابی

و هوای گرم منطقه در فصول تابستان دارد.نخل وحشی یکبار در طول سال

و در فصل تابستان میوه میدهد که میوه اش ظاهری شبیه میوه

درخت کنار وحشی دارد که به اسم کونل(kownl ) معروف است و

بسیار شیرین و دلچسب میباشد که بسیاری از حیوانات وحشی و اهلی

منطقه نیز از ان تغذیه میکنند. هسته داز توسط حیوانات و باد و باران در

منطقه منتشر شده و باعث رویش و پراکندگی ان در مناطق بلوچستان می شود.

کاربردهای داز(نخل وحشی)

داز نقش بسیار مهمی در زندگی مردم بلوچ بخصوص روستاییان وعشایر عزیز

داشته ودارد و از ان جهت تهیه خوراک و پوشاک و مسکن در طول تاریخ

استفاده شده است از میوه و مغز داخل ساقه ان استفاده خوراکی میشود

واز برگ این درختچه جهت بافت نوعی پاپوش بلوچی بنام سواس و ساختن

کپرو کلبه بلوچی استفاده میشود وساقه و کنده خشک ان نیز بعنوان هیزم

جهت پخت وپز مورد استفاده قرار میگیرد. بااینکه تمام قسمتهای این

درختچه مورد استفاده قرار میگیرد اما کاربری ترین قسمت ان برگ

درختچه داز میباشد که از استفاده های فراوانی میشود واز ان محصولات

زیادی بدست میاید و برگ داز ماده اولیه ساخت اکثر صنایع دستی منطقه مکران

و بلوچستان میباشد که به تعدادی از این محصولات اشاره ای مختصر خواهیم داشت

1-حصیر:حصیر از برگ درخت داز بافته میشود ودارای اشکال و اقسام

مختلفی میباشد واز ان جهت زیر انداز و ساخت کپر و کلبه استفاده میشود

2-جانماز: بافت ان بصورت حصیر میباشد منتها کوچکتر و ظریفتر

بافته میشود ودر منطقه نه اسم مصلحه معروف است

3- سفره:بصورت گرد و در اندازه های مختلف بافت میشود

4-جاروی دستی:از برگهای باریک شده داز تهیه و بافت میشود و در

اصطلاح محلی به ان روپگ(rowpag) میگویند.

5- طناب:با توجه به نوع استفاده اش به صورتهای مختلفی بافته

میشود و مردم بومی به ان صاد(sad) و چیلک(chilek) میگویند.

6-مورداک(mordak):وسیله ای جهت بالا رفتن اسانتر از درخت خرما

که بصورت کمربند شکل بافت میشود و به ان پروند(prond)نیز میگویند.

7-سواس(swas):نوعی پاپوش سندل شکل که خاص مردم بلو چستان و مکران میباشد.

8-بادبزن دستی:از بافتن برگهای درختچه تهیه میشود ودر

اصطلاح محلی به ان گوات گیچن(gwatgyechen) میگویند.

9-سبد:از سبد که بومیها به ان سپت(sapt) و لچ(lach) مگویند

جهت حمل و جابجایی باراستفاده میشود.

10-ترازو:در اندازه و سایز های گوناگون و با استفاذه از دو عدد سپت

تهیه میشود ودر اصطلاح محلی به ان شاهیم(shaheem)گفته میشود.